Những kết quả ấn tượng từ một chủ trương đúng đắn

Chương trình MTQG Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 tiếp tục khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước, nhận được sự đồng thuận cao và tham gia tích cực của toàn xã hội. Công tác chỉ đạo, điều hành được triển khai quyết liệt, linh hoạt và hiệu quả.

Theo báo cáo Tổng kết 02 Chương trình Mục tiêu Quốc gia giai đoạn 2021-2025; định hướng Chương trình MTQG Xây dựng nông thôn mới và Giảm nghèo bền vững, giai đoạn 2026-2035 của Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025, Trung ương đã ban hành 33 văn bản pháp quy, tạo hành lang pháp lý đầy đủ để các địa phương triển khai. Hệ thống Ban Chỉ đạo các cấp được thành lập thống nhất, khắc phục sự trùng lặp, nâng cao hiệu quả điều phối. Công tác truyền thông, đào tạo được đặc biệt chú trọng với hơn 734.000 lượt cán bộ, cộng tác viên về giảm nghèo được tập huấn, cùng với đó là hơn 6.700 đoàn kiểm tra, giám sát được triển khai đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở, đảm bảo chương trình được thực hiện nghiêm túc, đúng mục tiêu.

Nhờ đó, các mục tiêu cốt lõi của Chương trình đã cơ bản hoàn thành và vượt chỉ tiêu đề ra. Đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo cả nước giảm còn 1,93%, giảm 3,27% so với cuối năm 2022, đạt mức giảm bình quân 1,03%/năm, trong khung mục tiêu giảm từ 1-1,5%/năm. Tỷ lệ xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng khó khăn đạt 35,2% (19/54 xã), vượt chỉ tiêu 30%.

Đặc biệt, các dự án và tiểu dự án thành phần đã mang lại những kết quả vượt bậc. Chương trình đã triển khai trên 10.500 mô hình sinh kế, vượt xa mục tiêu 1.000 mô hình, tạo ra nguồn thu nhập bền vững cho người dân. Đã có trên 134.000 lao động thuộc hộ nghèo, cận nghèo được hỗ trợ kết nối việc làm thành công, vượt 34% so với chỉ tiêu. Công tác chăm sóc sức khỏe cho người dân cũng đạt kết quả tích cực, tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi của trẻ em dưới 16 tuổi giảm còn 25,42%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu dưới 34%.

Nguồn lực thực hiện chương trình được huy động đa dạng. Tổng vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 đạt khoảng 44.607 tỷ đồng. Các địa phương cũng đã huy động khoảng 2.882 tỷ đồng và các nguồn lực xã hội hóa khác đạt gần 8.903 tỷ đồng, thể hiện sự chung tay, góp sức của toàn xã hội.

Nâng cao toàn diện đời sống người dân, diện mạo nông thôn khởi sắc

Không chỉ dừng lại ở các con số giảm nghèo, Chương trình đã tạo ra những thay đổi sâu sắc, toàn diện, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền.

Hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là tại các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn, tiếp tục được đầu tư đồng bộ. Hơn 4.966 công trình hạ tầng thiết yếu đã được đầu tư xây dựng, duy tu, bảo dưỡng. Gần 90.000 hộ nghèo, cận nghèo được hỗ trợ nhà ở bền vững, giúp người dân "an cư lạc nghiệp".

Phát triển kinh tế nông thôn và sinh kế bền vững là điểm sáng nổi bật. 10.587 dự án hỗ trợ sinh kế đã được triển khai với sự tham gia của hơn 205.585 hộ dân. Các mô hình kinh tế hiệu quả, chương trình OCOP được nhân rộng, giúp người dân không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên làm giàu.

Chất lượng các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục được nâng lên rõ rệt. Người dân, đặc biệt là người nghèo, được tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, giáo dục, góp phần nâng cao dân trí và chất lượng nguồn nhân lực.

Thành công của chương trình còn đến từ sức lan tỏa mạnh mẽ của các phong trào thi đua yêu nước như “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau”, phát huy cao độ vai trò chủ thể của người dân. Hàng triệu người dân đã tự nguyện hiến đất, đóng góp ngày công, tiền của, tạo nên sức mạnh tổng hợp to lớn trong công cuộc giảm nghèo bền vững.

Bài học kinh nghiệm và định hướng cho giai đoạn mới

Bên cạnh những thành tựu, báo cáo cũng thẳng thắn chỉ ra một số tồn tại như kết quả giảm nghèo ở một số vùng còn chưa bền vững, việc phân bổ nguồn lực còn chậm, và tâm lý ỷ lại, thụ động của một bộ phận người dân.

Từ thực tiễn, 5 bài học kinh nghiệm quý báu đã được rút ra: (1) Tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền; (2) Lấy người dân làm trung tâm, làm chủ thể; (3) Chuyển trọng tâm từ số lượng sang chất lượng, bền vững; (4) Đa dạng hóa nguồn lực, đẩy mạnh xã hội hóa; (5) Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số.
Trên cơ sở đó, định hướng Chương trình giai đoạn 2026-2035 được xây dựng với quan điểm phát triển bao trùm, bền vững, lấy người dân làm trung tâm. Mục tiêu đến năm 2030 là không còn hộ nghèo theo chuẩn giai đoạn 2022-2025, và đến năm 2035 tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn quốc giảm còn dưới 1%.

Theo đó, trong thời gian tới câng thực hiện đồng bộ các giải pháp trọng tâm sau:

Một là, hoàn thiện thể chế, chính sách: Tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương; xây dựng Bộ tiêu chí quốc gia phù hợp với giai đoạn mới. Một đề xuất quan trọng là nghiên cứu tích hợp Chương trình MTQG Xây dựng nông thôn mới và Giảm nghèo bền vững thành một chương trình thống nhất để tối ưu hóa nguồn lực và hiệu quả chỉ đạo.

Hai là, phát triển kinh tế nông thôn hiện đại: Thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao, OCOP, du lịch nông thôn, đào tạo nghề gắn với việc làm bền vững.

Ba là, nâng cao chất lượng dịch vụ xã hội: Tăng cường khả năng tiếp cận y tế, giáo dục, đảm bảo bình đẳng giới và chăm sóc các nhóm yếu thế.

Bốn là, huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực: Đẩy mạnh hợp tác công - tư, thu hút ODA, lồng ghép hiệu quả các chương trình, dự án và khuyến khích các địa phương phát triển hỗ trợ các vùng khó khăn.

Năm là, đẩy mạnh chuyển đổi số và truyền thông: Ứng dụng công nghệ trong quản lý, giám sát và nâng cao nhận thức, phát huy vai trò chủ thể của cộng đồng.
Những kết quả đạt được trong giai đoạn 2021-2025 là minh chứng sống động cho hiệu quả của chính sách giảm nghèo tại Việt Nam. Với những định hướng và giải pháp cụ thể cho giai đoạn tới, chúng ta có cơ sở để tin tưởng rằng công cuộc giảm nghèo bền vững sẽ tiếp tục gặt hái được nhiều thành công hơn nữa, góp phần xây dựng một đất nước Việt Nam thịnh vượng, công bằng và văn minh.

Đức Dương