Công tác quản lý nghĩa trang liệt sĩ do tỉnh Kiên Giang (cũ), nay là tỉnh An Giang trực tiếp đảm trách, dưới sự chỉ đạo của Sở Nội vụ tỉnh. Đơn vị quản trang túc trực hằng ngày để chăm sóc cảnh quan, đón tiếp thân nhân liệt sĩ và phối hợp cùng các lực lượng trong những dịp lễ tưởng niệm.

Cơ chế phân cấp được vận hành rõ ràng: cấp tỉnh ban hành kế hoạch tu bổ định kỳ, bố trí ngân sách, triển khai các hạng mục đầu tư lớn; cấp thành phố trực tiếp thực hiện duy tu, sửa chữa hằng ngày; đơn vị quản trang chịu trách nhiệm vệ sinh, an ninh trật tự và tiếp nhận phản ánh từ người dân. Sự phân định này bảo đảm vừa có tính bao quát, vừa xử lý kịp thời những phát sinh tại chỗ.
Trong hơn 3.200 phần mộ, vẫn còn nhiều ngôi mộ chưa xác định danh tính. Đây là thách thức lớn đối với công tác quản lý. Để khắc phục, tỉnh An Giang đã phối hợp với Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (cũ), nay là Bộ Nội vụ triển khai số hóa dữ liệu mộ chí, kết nối với cơ sở dữ liệu liệt sĩ toàn quốc.
Việc số hóa dữ liệu giúp thân nhân các liệt sĩ tra cứu một cách nhanh chóng, thuận tiện nhất; hỗ trợ giám định ADN, trả lại tên cho những phần mộ vô danh; đồng thời tăng tính minh bạch, hạn chế sai sót trong quy tập. Đây là bước chuyển quan trọng, đưa công tác quản lý từ thủ công sang hiện đại, khoa học.
Bài toán nguồn lực và đề xuất quỹ bảo trì
Theo UBND tỉnh An Giang, ngân sách chăm sóc, tu bổ nghĩa trang liệt sĩ được bố trí hằng năm từ nguồn chi sự nghiệp “người có công”. Các hạng mục lớn như Đền thờ Liệt sĩ Phú Quốc (khánh thành năm 2022) được triển khai bằng vốn đầu tư công trung hạn.
Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất vẫn là chi phí duy trì thường xuyên. Các hoạt động cắt tỉa cây xanh, vệ sinh, bảo dưỡng điện nước… chiếm tỷ trọng lớn nhưng dễ bị xem nhẹ. Nhiều chuyên gia đề xuất cần thành lập quỹ bảo trì nghĩa trang, huy động từ ngân sách, doanh nghiệp, tổ chức xã hội và sự tự nguyện của thân nhân liệt sĩ. Nếu được quản lý công khai, minh bạch, quỹ này sẽ tạo sự ổn định, giảm phụ thuộc vào dự toán ngắn hạn.
Một điểm mạnh tại Nghĩa trang Liệt sĩ Phú Quốc là công tác giám sát được duy trì thường xuyên. Chính quyền thành phố tổ chức kiểm tra 6 tháng/lần, đánh giá hiện trạng từ bia mộ, cây xanh đến hệ thống thoát nước, chiếu sáng; kết quả được báo cáo về Sở Nội vụ tỉnh để kịp thời bố trí kinh phí sửa chữa. Cùng với đó, sự tham gia của cộng đồng cũng rất quan trọng. Thân nhân liệt sĩ, đoàn thể, khách viếng có thể phản ánh trực tiếp hoặc qua đường dây nóng. Những ý kiến này đều được tiếp nhận, xử lý, tạo cơ chế giám sát “hai chiều” – từ trên xuống và từ dưới lên – góp phần nâng cao hiệu quả quản lý.
Không gian tri ân và giáo dục truyền thống
Nghĩa trang liệt sĩ Phú Quốc được xây dựng vào cuối năm 1983, hoàn thành và đưa vào sử dụng năm 1985, với tổng diện tích 34.070m². Trong đó bao gồm nhà truyền thống, nhà đón tiếp thân nhân liệt sĩ, khu bãi đỗ xe... Khu vực an táng gồm 8 phân khu, diện tích 25.695m².
Nơi đây thường xuyên đón các đoàn khách trong và ngoài nước, đặc biệt vào dịp 27/7, Tết Nguyên đán và các ngày lễ lớn. Do đó, công tác an ninh, trật tự luôn được chú trọng, với sự phối hợp của lực lượng công an và quân đội, bảo đảm các hoạt động dâng hương trang nghiêm, an toàn.
Không chỉ dừng ở chức năng an táng, nghĩa trang còn được định hướng trở thành không gian văn hóa – giáo dục. Các bảng chỉ dẫn, sơ đồ mộ chí, biển nội quy được lắp đặt giúp khách viếng thuận tiện hơn, đồng thời góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.
Để nâng cao hiệu quả quản lý, tỉnh An Giang đã đề xuất nhiều giải pháp như hoàn thiện số hóa dữ liệu mộ chí và liên kết chặt chẽ với cơ sở dữ liệu quốc gia; thiết lập quỹ bảo trì lâu dài; ứng dụng công nghệ mới như hệ thống tưới tự động, camera giám sát, chiếu sáng tiết kiệm năng lượng; mở rộng kênh giám sát cộng đồng và công khai kết quả kiểm tra trên cổng thông tin địa phương. Đồng thời, gắn kết nghĩa trang với hoạt động giáo dục – du lịch văn hóa, biến nơi đây thành “địa chỉ đỏ” để tri ân và học tập.
Có thể nói, Nghĩa trang Liệt sĩ Phú Quốc là nơi an nghỉ của những người đã ngã xuống vì độc lập tự do của Tổ quốc, là minh chứng sinh động về công tác quản trị công. Từ nguồn lực ngân sách, nhân lực quản trang, ứng dụng công nghệ đến cơ chế giám sát cộng đồng, tất cả cần được thực hiện minh bạch và khoa học. Giữa không gian biển sôi động, nghĩa trang vẫn là không gian tĩnh lặng, nhắc nhở thế hệ hôm nay về quá khứ hào hùng, đồng thời khẳng định trách nhiệm tri ân để ký ức thiêng liêng ấy tiếp tục soi sáng hiện tại và tương lai./.

Khánh Quyên