Doanh nghiệp mình 
nhỏ quá!

Vì sao thương lái Trung Quốc đến tận VN thu mua nông sản và vận chuyển về nước mà doanh nghiệp VN không làm được điều ngược lại là đem hàng bán cho Trung Quốc hay xa hơn là đưa vào các thị trường khó tính?

Đó là vì doanh nghiệp của mình nhỏ quá, không có vốn đầu tư nên chỉ làm khâu trung gian. Nông dân của mình nhỏ quá, chỉ biết làm mà không tính đến khả năng tiêu thụ của thị trường dẫn đến tình trạng được mùa mất giá. Khi đến thời điểm thu hoạch thì ai mua cũng bán, nếu không đổ bỏ.

Câu chuyện liên kết trong nông nghiệp nói nhiều năm nay vẫn chưa cải thiện được vì thiếu những chính sách thật sự hiệu quả.

*Ông Mai Hữu Tín (phó chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Đông Nam Á - Trung Quốc, nguyên chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ VN):

Không dám mạo hiểm đầu tư

Chúng ta thường nghe các cơ quan chức năng kêu gọi nông dân và doanh nghiệp sản xuất nông sản chất lượng cao để tăng giá trị.

Tuy nhiên chất lượng cao là một khái niệm chung chung, cần phải xác định rõ phải làm nông sản chất lượng đạt chuẩn.

Bởi mỗi thị trường có một tiêu chuẩn khác nhau, phải nghiên cứu thị trường mà mình nhắm đến cần gì để sản xuất đáp ứng các tiêu chuẩn đó nhằm tránh đầu tư vào cái mà người ta không cần thì vừa lãng phí mà hàng hóa vẫn không xuất khẩu được.

Nếu doanh nghiệp đủ sức thì đầu tư theo chuẩn quốc tế, đã đạt tiêu chuẩn toàn cầu thì bán đi đâu cũng được, không còn phụ thuộc vào Trung Quốc. Muốn cạnh tranh được ở thị trường quốc tế thì phải làm như vậy.

Nhưng tiếc rằng đến nay số doanh nghiệp đầu tư để đạt chất lượng như vậy chưa nhiều vì doanh nghiệp của chúng ta còn nhỏ quá.

Mà doanh nghiệp mãi ở quy mô nhỏ là do họ không thể lớn được, đồng thời cũng có những doanh nghiệp không muốn lớn.

Bởi vì doanh nghiệp thấy rằng nếu lớn lên mà bị phiền quá, phức tạp quá thì đầu tư, mạo hiểm để lớn lên làm gì, thôi thì cứ làm đến đâu hay đến đó.

Trở ngại của doanh nghiệp chính là môi trường kinh doanh không thuận lợi để doanh nghiệp làm ăn và phát triển. Doanh nghiệp cần môi trường kinh doanh minh bạch, không bị can thiệp vô lý để có chi phí thấp, định liệu được mới dám đầu tư dài hạn.

*TS Nguyễn Đỗ Anh Tuấn (viện trưởng Viện Chiến lược và chính sách phát triển nông nghiệp nông thôn - Ipsard):

Hệ thống phân phối yếu

Hệ thống phân phối của VN còn quá yếu, kể cả trong nước lẫn xuất khẩu. Điều này do VN đang thiếu những doanh nghiệp thật sự lớn và mạnh đảm nhận những khâu này trong chuỗi giá trị nông sản.

Những cơ chế chính sách hiện nay không cho phép doanh nghiệp đầu tư bài bản và lâu dài vì như vậy là quá rủi ro.

Thay vào đó, doanh nghiệp sẽ chọn một công đoạn dễ dàng và ngắn nhất để thu lợi nhuận ngay, đó là làm trung gian mua của nông dân hoặc cơ sở thu gom nhỏ rồi đẩy ngay cho một đơn vị lớn hơn để hưởng một chút hoa hồng.

Ngay cả các công ty xuất khẩu nông sản ra nước ngoài thì vẫn đơn giản là một người trung gian mua của nông dân đem hàng ra tàu là hết, phần còn lại do nước ngoài nắm giữ.

Những doanh nghiệp này cũng không gắn chặt với vùng nguyên liệu để đầu tư vào chất lượng trên quy mô lớn vì làm như vậy tốn rất nhiều thời gian, tiền bạc và công sức.

Cần có những chính sách rõ ràng và bài bản để thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư cho nông nghiệp.

Chỉ những doanh nghiệp đầu tư vào vùng nguyên liệu, sản xuất nông sản theo những tiêu chuẩn quốc tế mới được hỗ trợ về đất đai, nguồn vốn, xúc tiến thương mại, hỗ trợ vốn xây các kho ngoại quan ở nước ngoài để dễ dàng vận chuyển sản phẩm của VN ra thị trường quốc tế.

Không thể dễ dãi mãi

Đọc bài thương lái Trung Quốc thao túng thanh long ở Bình Thuận, tôi thấy đây cũng chính là “chiêu” mà người Trung Quốc thực hiện ở Khánh Hòa: họ đã dùng tiền để mua tư cách pháp nhân của một vài công ty du lịch ở đây, rồi họ đứng đằng sau kinh doanh, thao túng mọi khâu. Câu chuyện này không mới, nhưng tôi cảm thấy khó hiểu là sao thương lái Trung Quốc làm dễ dàng vậy? Họ vào đây với visa du lịch và họ thao túng giá thanh long ngay tại thủ phủ thanh long như Bình Thuận. 12 doanh nghiệp, cơ sở thu mua thanh long lớn của tỉnh Bình Thuận đều có người Trung Quốc “đóng quân” để giở đủ chiêu ép giá bà con, trong khi các cấp chính quyền bị động vì lý do họ là khách “tham quan”, dù thực tế ai cũng hiểu họ xuất hiện ở đây để làm gì.

Nếu các cấp chính quyền muốn giải quyết vấn đề người Trung Quốc kinh doanh trái phép ở Bình Thuận, hãy hỏi người dân, họ sẽ chỉ. Đành rằng các cơ sở đầu mối là người Việt đứng tên, nhưng người dân họ biết thanh long của họ bán cho ai, ai mới thật sự là chủ đường dây thu mua. Các cấp chính quyền cũng nên làm công tác tư tưởng với các doanh nghiệp kiểu “nửa nạc nửa mỡ” như vậy. Nếu một cơ sở kinh doanh nào đó biết từ chối lời đề nghị của các thương lái Trung Quốc để tránh tình trạng thanh long bị ép giá như vậy, tôi tin sẽ có doanh nghiệp khác ủng hộ theo. Và vai trò của các cấp chính quyền trong công tác tư tưởng như vậy là hoàn toàn thích hợp.

Xa hơn nữa là cần có giải pháp căn cơ hơn của Nhà nước về công tác xuất nhập cảnh. Đã có trường hợp chúng ta trục xuất người Trung Quốc về nước vì lý do visa du lịch nhưng lại núp bóng kinh doanh. Xử lý những đối tượng như vậy cần mạnh mẽ hơn, có thể là cấm nhập cảnh trong một khoảng thời gian nào đó để giảm thiểu rủi ro tái phạm vì lợi nhuận hay ý đồ nào khác. Sau “bao tiêu” du lịch, giờ thì đến phá giá thanh long, người Trung Quốc làm được những chuyện đó trên đất nước chúng ta chỉ với một tấm visa đi du lịch. Chúng ta không thể quá dễ dãi mãi với những trường hợp như vậy.

Theo Tuổi trẻ