Trong mọi thời kỳ cách mạng, sức mạnh của nhân dân luôn là nền tảng của thắng lợi. Là một bộ phận không tách rời của “thế trận lòng dân”, sự hình thành, vận hành và sức mạnh của “thế trận thông tin nhân dân” cũng không nằm ngoài quy luật đó. Bước vào giai đoạn cách mạng mới - giai đoạn phát triển mới của đất nước, xu hướng toàn cầu hóa thông tin kết hợp với sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và các nền tảng số xuyên biên giới đặt ra cho công tác bảo vệ Đảng ngày càng nhiều vấn đề mang tính cấp thiết, toàn diện và phức tạp hơn, đòi hỏi việc xây dựng và củng cố “thế trận thông tin nhân dân” phải được đặt đúng tầm, với sự tham gia tích cực của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân, dưới sự lãnh đạo, quản lý khoa học, đồng bộ, sáng tạo và quyết liệt.

Tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của Đảng - nền tảng cơ bản của “thế trận thông tin nhân dân”

Giải pháp trước tiên, mang tính then chốt là củng cố vai trò lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp của Đảng đối với công tác thông tin, truyền thông và định hướng dư luận xã hội. Trong điều kiện mới, khi không gian mạng trở thành “mặt trận không tiếng súng”, thì công tác lãnh đạo, chỉ đạo phải được đổi mới cả về tư duy, phương pháp và phương thức triển khai.

Cấp ủy, chính quyền các cấp cần quán triệt nghiêm túc và cụ thể hóa các chủ trương của Đảng về bảo vệ nền tảng tư tưởng và công tác thông tin, tuyên truyền trong tình hình mới, đặc biệt là Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”. Mỗi cấp ủy phải coi việc xây dựng “thế trận thông tin nhân dân” là nhiệm vụ chiến lược, được triển khai thường xuyên, mang tính lâu dài, gắn với công tác giáo dục chính trị - tư tưởng, khen thưởng và kỷ luật hằng năm.

Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo, báo chí, thông tin, truyền thông đủ bản lĩnh chính trị, vững chuyên môn, giỏi công nghệ, có “sức đề kháng thông tin” cao. Đây là lực lượng trực tiếp “giữ vững trận địa tư tưởng”, là người lính tiên phong trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng. Bên cạnh đó, việc đưa tiêu chí “hiểu biết, ứng xử đúng đắn trên không gian mạng” cũng cần được thể chế hóa; trong đó mỗi cán bộ, đảng viên phải là một “hạt nhân lan tỏa thông tin đúng”, không để những phát ngôn tùy tiện, chia sẻ thiếu kiểm chứng làm giảm uy tín của tổ chức đảng ngay từ cấp cơ sở.

Phát huy vai trò xung kích của báo chí cách mạng và lực lượng chuyên trách trên “mặt trận thông tin”

Dù ở bất kỳ giai đoạn lịch sử nào, báo chí cách mạng luôn là lực lượng nòng cốt nhất, tiên phong nhất trong xây dựng và bảo vệ “thế trận thông tin nhân dân”. Trong điều kiện nền tảng số và mạng xã hội phát triển nhanh chóng, nhiệm vụ của báo chí cách mạng cũng có sự thay đổi và thích ứng, đó là không chỉ làm nhiệm vụ đưa tin đơn thuần mà còn phải đảm nhiệm vai trò dẫn dắt thông tin, định hướng dư luận, và tham gia “đấu tranh” với những thông tin sai trái.

Theo đó, cần đổi mới mạnh mẽ nội dung và hình thức thể hiện trong mỗi sản phẩm báo chí, các sản phẩm đó phải được thiết kế phù hợp với đặc điểm của “thông tin số” và thói quen tiếp nhận thông tin của người dùng: ngắn gọn, dễ hiểu, sinh động, có khả năng lan tỏa nhanh. Tập trung phát triển mạnh các hình thức truyền thông hiện đại như video ngắn, podcast, infographic, talkshow trực tuyến, tận dụng nền tảng số để chuyển tải thông điệp của Đảng và Nhà nước bằng ngôn ngữ gần gũi, hấp dẫn, chân thực.

Song song với đó, báo chí phải giữ vững nguyên tắc: kịp thời, chính xác, khách quan, định hướng. Mỗi cơ quan thông tấn - báo chí cần xây dựng và vận hành bộ phận nhân sự phản ứng nhanh về thông tin, chủ động phát hiện, xác minh, phản bác kịp thời tin giả, tin sai sự thật; không để các thế lực thù địch chiếm lĩnh “mặt trận thông tin” và tiếp cận dư luận trước khi thông tin thật được lan tỏa.

Bên cạnh lực lượng báo chí chuyên nghiệp, cần phát huy mạng lưới cộng tác viên thông tin cơ sở, đội ngũ này phải gắn chặt với các tổ chức chính trị - xã hội cơ sở và đoàn thể quần chúng địa phương. Khi mỗi “công dân số” trở thành một “người đưa tin tích cực”, “người gác cổng thông tin”, thì sức mạnh lan tỏa của thông tin chính thống sẽ vượt xa tầm ảnh hưởng của các nguồn xấu độc.

Đặc biệt, các lực lượng chuyên trách đấu tranh trên không gian mạng như Lực lượng 47 và Bộ Tư lệnh 86 trong Quân đội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ban Chỉ đạo 35 các cấp, đội ngũ đoàn viên, thanh niên ở các cấp, các ngành, các địa phương cần được tăng cường năng lực công nghệ, có cơ chế phối hợp nhịp nhàng, chia sẻ dữ liệu và kinh nghiệm để tạo thành “lá chắn” chủ động, đồng bộ từ cấp Trung ương đến cơ sở trước mọi âm mưu tấn công trên “mặt trận thông tin” của các thế lực thù địch.

Hoàn thiện nền tảng pháp lý và cơ chế phối hợp đồng bộ, kịp thời

Một “thế trận” chỉ vững khi có hành lang pháp lý chặt chẽ và cơ chế phối hợp nhịp nhàng. Ở cấp quốc tế, Công ước Hà Nội sau được các nước thông qua và ký kết sẽ trở thành cơ sở quan trọng để nước ta nội luật hóa nhằm bảo vệ chủ quyền, an ninh và quyền lợi của người dân trên không gian mạng. Trong nước, nhìn nhận khách quan về công tác thông tin, tuyên truyền hiện nay, có thể nhận thấy khoảng trống lớn nhất nằm ở sự phân tán và thiếu tính liên kết, thiếu cơ chế phản ứng nhanh giữa các cơ quan quản lý, cơ quan báo chí và giữa cấp ủy, chính quyền các địa phương; đặc biệt là khi so sánh ở chiều ngang tương đương, đồng cấp giữa các địa phương, cơ quan, đơn vị.

Vì vậy, cần tiếp tục hoàn thiện và đồng bộ hóa hệ thống pháp luật liên quan, đặc biệt là Luật Báo chí, Luật An ninh mạng, Luật Tiếp cận thông tin,..., cùng các quy định về quản lý, xử lý tin giả, tin xấu độc. Cùng với đó, thực hiện chuẩn hóa quy trình phát hiện - xác minh - xử lý - công bố kết quả xử lý các thông tin sai lệch, đảm bảo kịp thời, chính xác, minh bạch và đủ sức răn đe. Xây dựng cơ chế phối hợp giữa Nhà nước - Báo chí - Doanh nghiệp công nghệ - Nhân dân, nhằm bảo đảm luồng thông tin chính thống được khuếch tán mạnh mẽ trên các nền tảng phổ biến. Chỉ khi có sự gắn kết đồng bộ này, thế trận thông tin nhân dân mới thực sự “có tổ chức, có kỷ luật, có sức chiến đấu”. Ngoài ra, trong bối mọi thông tin đang dần được số hóa và tạo dựng kho dữ liệu lớn (big data), có thể nghiên cứu thiết lập trung tâm dữ liệu quốc gia về phân tích dư luận xã hội, kết hợp ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để quét, nhận diện sớm các “điểm nóng thông tin”, từ đó giúp cơ quan chức năng phản ứng chủ động, kịp thời, thay vì bị động đối phó.

Không tách rời “thế trận thông tin nhân dân” với “thế trận lòng dân”

Không có thông tin nào mạnh hơn niềm tin của nhân dân vào Đảng. Mọi chiến dịch thông tin thù địch đều nhằm mục tiêu cuối cùng là chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân, làm suy giảm niềm tin chính trị của Nhân dân vào Đảng, Nhà nước và chế độ. Vì vậy, củng cố “thế trận lòng dân” chính là tuyến phòng thủ vững chắc nhất của “thế trận thông tin nhân dân”.

Muốn làm được điều đó, công tác thông tin phải song hành với chính sách xã hội công bằng, minh bạch, gần dân, sát dân. Mỗi vấn đề bức xúc, khi được thông tin công khai, được giải thích thấu đáo, sẽ hóa giải mầm mống tiêu cực trong nhận thức xã hội. Các cơ quan quản lý, cơ quan truyền thông cần chủ động chuyển từ “thông tin một chiều” sang “đối thoại hai chiều”, lắng nghe và phản hồi ý kiến nhân dân, để người dân nhận thức được trách nhiệm, sự tham gia và được bảo vệ trong quá trình tiếp nhận và xử lý thông tin. Khi người dân được tham gia vào quá trình tạo và kiểm chứng thông tin, họ sẽ hình thành “sức đề kháng” trước những tin giả mà các thế lực thù địch tung ra trong cộng đồng và trên các nền tảng số.

Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ, khai thác triệt để sức mạnh thời đại số

Trong kỷ nguyên dữ liệu số, ai kiểm soát được luồng thông tin, người đó nắm ưu thế chiến lược trên “mặt trận thông tin”. Vì vậy, phát triển “thế trận thông tin nhân dân” phải dựa trên nền tảng khoa học - công nghệ hiện đại, lấy công nghệ làm lực đẩy và trí tuệ nhân dân làm nền tảng.

Trước hết, cần ứng dụng AI, Big data,... trong phát hiện, cảnh báo, và xử lý tin giả, tin xấu độc. Các công cụ tự động có thể giúp phân tích xu hướng, nhận diện chiến dịch tung tin có tổ chức, từ đó hỗ trợ các cơ quan chức năng phản ứng sớm với các luồng thông tin xấu độc. Chú trọng và đầu tư phát triển nền tảng truyền thông số quốc gia, tạo hệ sinh thái thông tin “sạch”, minh bạch, hấp dẫn, định hướng để người dùng tiếp cận thông tin chính thống một cách tự nhiên (có thể tích hợp “gắn nhãn tin thật” để giúp người dân dễ nhận biết và tăng tính tin cậy).

Bên cạnh yếu tố công nghệ, vấn đề song hành và không kém phần quan trọng là đào tạo công dân số yêu nước, đặc biệt là thế hệ trẻ. Các trường học, đoàn thể, cơ quan báo chí cần phối hợp tổ chức các chương trình giáo dục truyền thông, kỹ năng nhận diện và phản bác thông tin sai trái trên không gian mạng. Khi thế hệ trẻ hiểu được giá trị của sự thật và trách nhiệm công dân trên môi trường số, họ sẽ trở thành lực lượng sáng tạo nội dung tích cực, góp phần lan tỏa thông tin lành mạnh, đồng thời trở thành lực lượng đấu tranh chủ động, có hiệu quả với các chiêu bài, âm mưu chống phá, xuyên tạc trên “mặt trận thông tin” của các thế lực thù địch.

Xây dựng và củng cố “thế trận thông tin nhân dân” không phải là nhiệm vụ riêng của cơ quan tuyên giáo hay báo chí, mà là trách nhiệm chung của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cả hệ thống chính trị. Khi thông tin được quản trị tốt, dòng chảy tư tưởng sẽ trong sạch, niềm tin xã hội được củng cố, khối đại đoàn kết toàn dân tộc sẽ thêm bền chặt; đó đồng thời là “sức mạnh mềm” của quốc gia, là “thanh gươm” sắc bén bảo vệ Đảng trong thời đại mới - thời đại mà thông tin là vũ khí, và sự thật là sức mạnh.

Trong thời đại đó, chỉ khi “mỗi người dân là một chiến sĩ, mỗi địa phương là một pháo đài thông tin”, chúng ta mới đủ sức chủ động, tự tin, vững vàng trước mọi cuộc tấn công tư tưởng. Và khi lòng dân hòa cùng ý Đảng, khi “thế trận thông tin nhân dân” vững bền từ gốc rễ, khi thông tin chân thật và niềm tin chính nghĩa trên cùng một chiến tuyến thì không thế lực nào có thể làm suy chuyển được niềm tin kiên định vào con đường mà Đảng, Bác Hồ và Nhân dân ta đã sáng suốt lựa chọn.

Thanh- Hùng- Nội- Thuật