Nếu như trước đây, các thế lực thù địch, các phần tử phản động lợi dụng báo in, phát thanh, truyền hình để gieo rắc thông tin sai trái, thì ngày nay, mạng xã hội, nền tảng số, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành “mảnh đất màu mỡ” để chúng tiến hành các hoạt động chống phá. Với đặc điểm ẩn danh, khó kiểm chứng, lan truyền nhanh mọi lúc, mọi nơi, đến mọi đối tượng, không gian mạng đang trở thành “chiến trường” mới - nơi từng bài viết, dòng bình luận, video, hình ảnh,... đều có thể là một “mũi tiến công” vào tư tưởng, làm giảm niềm tin của Nhân dân ta đối với Đảng, Nhà nước và chế độ.

Thủ đoạn của các thế lực thù địch trên “mặt trận thông tin”

Như đã khẳng định trước đó, các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị trong và ngoài nước đã sớm coi không gian mạng là “mặt trận thứ tư” - sau chính trị, kinh tế, quân sự. Mục tiêu của chúng không gì khác là hòng làm suy yếu vai trò lãnh đạo của Đảng, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân, hạ thấp uy tín của Đảng, Nhà nước, bôi nhọ tính ưu việt của chế độ và gieo rắc tâm lý hoài nghi, bất mãn trong xã hội.

Hiện nay, lợi dụng các vấn đề nổi cộm trong xã hội, các thế lực thù địch đẩy mạnh chống phá bằng cách tung ra thủ đoạn “bẻ lái thông tin”. Cụ thể, chúng lợi dụng các sự kiện thu hút sự chú ý của dư luận - như chống tham nhũng, xử lý cán bộ vi phạm, tai nạn lao động, thiên tai, dịch bệnh - để xuyên tạc sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước; gán ghép cuộc đua quyền lực trong hệ thống chính trị; hạ thấp vai trò của Đảng, Nhà nước, Quân đội trong các vấn đề chính trị - xã hội,...

Cùng với đó, chúng ứng dụng những thành tựu khoa học - công nghệ mới như công nghệ mô phỏng hình ảnh khuôn mặt con người (Deepfake), trí tuệ nhân tạo (AI),... để tiến hành thủ đoạn “bóc tách - cắt ghép”, bịa đặt, xuyên tạc nội dung, làm giả video, hình ảnh, tạo dựng và phát tán “bằng chứng” sai lệch hoặc có nội dung “mập mờ” lên các nền tảng mạng xã hội, khiến người xem tò mò, dễ tin và dễ cổ xúy những luận điệu chống phá của chúng.

Nguy hiểm hơn, những chiêu trò chống phá của các thế lực thù địch trên không gian mạng thường được ngụy trang bằng vỏ bọc “dân chủ”, “phản biện xã hội”; chúng sử dụng chiêu bài “kích động bằng cảm xúc”, đánh vào tâm lý bức xúc, thương cảm hoặc sợ hãi của người dân thông qua một sự kiện cụ thể với mục tiêu “dắt mũi dư luận”, biến cảm xúc nhất thời của người dùng mạng xã hội thành nhận thức sai lệch. Ở quy mô lớn hơn, chúng sử dụng thủ đoạn  “cài cắm - lan tỏa theo diễn đàn”, tạo các nhóm mạng xã hội (group), trang tin giả, lợi dụng các diễn đàn cộng đồng, fanpage, hội nhóm nghề nghiệp để cài cắm thông tin sai lệch, trải qua thời gian dài sẽ từng bước “bẻ lái” dư luận theo định hướng của chúng. Những thủ đoạn âm thầm, im lặng đó sẽ khiến người dùng - đặc biệt là giới trẻ - tưởng rằng mình đang dần “thức tỉnh”, đang “phản biện” để bảo vệ lẽ phải, trong khi thực chất họ đang bị các thế lực phản động dụ dỗ trên “mặt trận thông tin” và lôi kéo vào vòng xoáy chống phá.

 “Chiến dịch mềm” từ nền tảng số đến đời sống thực

Trong bối cảnh các nguồn thông tin xấu độc, sai lệch và không được kiểm chứng ngày càng xuất hiện tràn lan trên nhiều nền tảng số, tác động của chúng cũng ngày càng nghiêm trọng và không dừng lại ở “thế giới ảo”. Từ “trend” trên mạng, các thế lực thù địch có thể thúc đẩy thành làn sóng xã hội trong đời sống thật, tạo nên những “hiệu ứng đám đông” sai lệch và thiếu chuẩn mực.

Ví dụ điển hình, khi một vụ việc tiêu cực bị thổi phồng, mạng xã hội lập tức biến thành “tòa án dư luận”, nơi những tiếng nói cực đoan, hằn học, xúc phạm, thậm chí miệt thị cá nhân được chia sẻ hàng triệu lần mà không hề quan tâm đến cảm xúc hay danh dự của người bị hại. Lợi dụng xu hướng đó, các thế lực thù địch và phần tử cơ hội chính trị kích động biểu tình, tụ tập, “phản đối online”, thậm chí tài trợ cho những “chính trị gia” ở hải ngoại, biến họ thành “ngòi nổ truyền thông” phát tán quan điểm chống phá, xuyên tạc, gây nhiễu loạn dư luận.

Ở trong nước, một số người nhẹ dạ, thiếu bản lĩnh và nhận thức chính trị bị lôi kéo, trở thành “cánh tay nối dài” cho các thế lực thù địch; tham gia phát tán, bình luận tiêu cực, tạo “vỏ bọc người dân” để tăng tính thuyết phục cho các luận điệu sai trái. Hệ quả là ranh giới giữa thông tin thật và giả, đúng và sai ngày càng bị xóa nhòa, khiến dư luận xã hội bị dẫn dắt bởi cảm xúc hơn là lý trí. Đó chính là âm mưu, đồng thời là mục tiêu “diễn biến hòa bình” thâm độc của các thế lực thù địch trên không gian mạng, nhằm tấn công từ trong tư tưởng, từng bước làm suy yếu nền tảng chính trị, đạo đức và bản lĩnh của một bộ phận nhân dân ta.

“Chiến tranh thông tin” và hệ lụy khó lường

Trong thời đại số, “chiến tranh thông tin” đã vượt xa phạm vi truyền thông thông thường, trở thành một dạng chiến tranh phi truyền thống, tác động trực tiếp đến tư tưởng, niềm tin và ý chí xã hội. Các thế lực thù địch không cần dùng đến “vũ khí nóng”, mà dùng chính truyền thông, nền tảng số và thuật toán công nghệ để chi phối, thao túng nhận thức con người. Đây là quá trình tấn công thầm lặng vào mặt trận tư tưởng bằng luồng thông tin độc hại được nguỵ trang dưới lớp vỏ “tự do ngôn luận”, len lỏi trong từng không gian số và từng tài khoản mạng xã hội.

Đặc biệt, xu hướng “cá nhân hóa thông tin” mà “chiến tranh thông tin” gây ra khiến người dùng dễ bị “giam hãm” trong các bong bóng nhận thức “buồng vang thông tin” (echo chamber); tức là họ chỉ tiếp nhận những điều mình muốn nghe, từ đó hình thành những hệ giá trị lệch chuẩn, tự khép kín và xa rời thực tế. Càng nguy hiểm hơn là hiện tượng “tự diễn biến” từ bên trong bản thân người dùng, khi các thông tin sai lệch, tiêu cực, xuyên tạc được lặp đi lặp lại đủ lâu, chúng dần khiến một bộ phận người dân - nhất là giới trẻ - mất khả năng phân biệt thật với giả, đúng với sai, từ đó dễ bị chi phối bởi các thông tin sai lệch, đặc biệt là các luồng thông tin có chủ đích làm lệch lạc tư tưởng và nhận thức chính trị.

Tác động đối với “thế trận thông tin nhân dân”

Trước những chiêu trò chống phá tinh vi, xảo quyệt của các thế lực thù địch trên “mặt trận thông tin”, “thế trận thông tin nhân dân” của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta đang phải đối mặt với ngày càng nhiều thách thức mới. Một bộ phận cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân còn thiếu kỹ năng nhận diện, xử lý và phản ứng với thông tin xấu độc trên không gian mạng; chia sẻ, bình luận theo cảm tính, vô tình tiếp tay cho các luận điệu sai trái, chống phá của các thế lực thù địch. Trong khi đó, nhiều cơ quan, tổ chức, địa phương chưa có cơ chế phối hợp, kiểm chứng, xử lý thông tin một cách nhanh nhạy và hiệu quả; dẫn đến tình trạng “đi sau, nói muộn”, để khoảng trống thông tin bị các nguồn xấu độc lấp đầy trước khi các thông tin chính thống được công khai.

Công tác tuyên truyền truyền thống vẫn còn nặng tính hành chính, thiếu sáng tạo, chưa bắt nhịp được với ngôn ngữ, thói quen và tâm lý người dùng nền tảng số. Trái lại, thông tin xấu độc lại được sản xuất ngắn gọn, dễ hiểu, đánh mạnh vào cảm xúc, tạo sức lan tỏa lớn trong thời gian ngắn. Khi sự thật bị bóp méo nhanh hơn khả năng phản ứng của hệ thống chính trị và nguồn thông tin chính thống, “thế trận thông tin nhân dân” có nguy cơ bị động, phân tán và thiếu đồng bộ giữa các cấp, các ngành và các địa phương,...

Thực tế ấy đặt ra yêu cầu cấp bách phải xây dựng “thế trận thông tin nhân dân” theo hướng chủ động - đa tầng - liên kết chặt chẽ giữa Nhà nước - báo chí - nhân dân, tạo nên một “mạng lưới thông tin” chính xác và kịp thời. Chỉ khi thông tin đúng được truyền đi nhanh hơn, thuyết phục hơn, chúng ta mới có thể đẩy lùi các “luồng thông tin độc hại”, củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, tính ưu việt của chế độ và giữ vững trận địa tư tưởng trong tình hình mới.

Trong bối cảnh “chiến tranh thông tin” ngày càng phức tạp, mọi sai lệch, xuyên tạc, kích động đều có thể trở thành “mồi lửa” thổi bùng hoài nghi, làm lung lay niềm tin, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đó không còn là những cuộc tấn công bên ngoài, mà là sự xâm nhập tinh vi vào từng tài khoản mạng xã hội, nhận thức của từng cá nhân, từng thói quen tiếp nhận thông tin hằng ngày. “Thế trận thông tin nhân dân” - thanh gươm sắc bén bảo vệ Đảng - vì thế không thể chỉ là phòng tuyến phòng ngự, mà phải được tổ chức như một “vũ khí” chủ động tấn công, thông minh, có sức đề kháng mạnh mẽ từ mỗi người dân.

Đây chính là lúc chúng ta cần chuyển từ tư duy “chống” sang tư duy “xây” - xây dựng hệ sinh thái thông tin tích cực, nhân văn, lan tỏa giá trị thật, cái đẹp, niềm tin và lý tưởng cách mạng. Mỗi cán bộ, đảng viên, mỗi cơ quan báo chí, mỗi công dân cần trở thành một chiến sĩ quả cảm trên “mặt trận thông tin” - góp phần hình thành thế trận tổng lực, lấy “thông tin thật” chống “thông tin giả”, lấy “niềm tin thật” hóa giải “luận điệu sai trái”. Đó không chỉ là yêu cầu trước mắt, mà là nhiệm vụ chiến lược, là trụ cột quan trọng trong công cuộc bảo vệ Đảng, bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ lòng dân trước mặt trái của kỷ nguyên số.

Thanh- Hùng- Nội- Thuật