Hội thảo được tổ chức nhằm thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học thuộc Chương trình Khoa học và Công nghệ trọng điểm cấp Quốc gia “Nghiên cứu đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh mới” (mã số KX.01/21-30). Đây là một phần trong nỗ lực chung của cả nước nhằm tìm kiếm lời giải cho bài toán phát triển công nghiệp hiện đại, tự chủ, có sức cạnh tranh cao và thân thiện với môi trường, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc mà Việt Nam đã cam kết.

Sự kiện đã thu hút sự tham gia của nhiều đại biểu uy tín như: PGS.TS Bùi Đức Thọ - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Đại học Kinh tế Quốc dân TS. Nguyễn Hoàng Hà - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng; TS. Hồ Công Hòa - Học viện Chính sách và Phát triển; TS. Vương Đình Thanh - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn Phát triển Công nghiệp, Sở Công thương thành phố Hà Nội; PGS.TS Nguyễn Thừa Lộc (Đại học Kinh tế Quốc dân); PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Hiếu, Khoa lý luận chính trị, Đại học Kinh tế Quốc dân cùng đại diện các viện nghiên cứu, sở, ban, ngành và cộng đồng doanh nghiệp.

Phát biểu khai mạc và đề dẫn Hội thảo, PGS.TS Bùi Đức Thọ - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Đại học Kinh tế Quốc dân nhấn mạnh: “Hội thảo là diễn đàn học thuật quan trọng, quy tụ các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý và đại diện doanh nghiệp nhằm trao đổi cơ sở lý luận, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và thảo luận những giải pháp thực tiễn cho mục tiêu phát triển ngành công nghiệp Việt Nam bền vững đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045”.

PGS.TS Bùi Đức Thọ khẳng định, mục tiêu của hội thảo không chỉ dừng lại ở việc trao đổi học thuật, mà còn hướng đến việc cung cấp những luận cứ khoa học vững chắc cho việc phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất định hướng, chính sách phát triển công nghiệp bền vững ở Việt Nam trong giai đoạn tới. Với 32 bài tham luận được tuyển chọn từ các nhà khoa học trên cả nước, hội thảo đã tập trung vào sáu nhóm chủ đề chính:

- Hệ sinh thái phát triển công nghiệp quốc gia bền vững.

- Nội dung phát triển công nghiệp quốc gia bền vững.

- Hệ tiêu chí đánh giá.

- Các nhân tố ảnh hưởng.

- Các lý thuyết cơ sở và vận dụng ở Việt Nam.

- Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam.

Thay mặt Ban Tổ chức, PGS.TS Bùi Đức Thọ đã gửi lời cảm ơn chân thành đến các đại biểu và tin tưởng rằng những kết quả của hội thảo sẽ góp phần lan tỏa tri thức, kết nối giới học thuật với thực tiễn, thúc đẩy sự phát triển của nền công nghiệp quốc gia theo hướng hiện đại, bao trùm và hội nhập.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã lắng nghe những tham luận sâu sắc, mang tính gợi mở cao từ các chuyên gia uy tín, tập trung làm rõ các khía cạnh cốt lõi của phát triển công nghiệp bền vững.

PGS.TS Nguyễn Thừa Lộc (Đại học Kinh tế Quốc dân) đã trình bày tham luận “Nội dung phát triển công nghiệp quốc gia bền vững: Lý luận và gợi mở hướng nghiên cứu tại Việt Nam”. Bài tham luận đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển công nghiệp bền vững dựa trên cách tiếp cận ba trụ cột: kinh tế - xã hội - môi trường.

Về kinh tế, tác giả nhấn mạnh yêu cầu nâng cao năng lực công nghiệp và giá trị gia tăng, không chỉ phát triển theo chiều rộng mà cần tập trung vào chiều sâu, tham gia hiệu quả hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Về xã hội, trọng tâm là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo việc làm bền vững, cải thiện thu nhập và phúc lợi cho người lao động.

Về môi trường, bài viết đề cao việc giảm thiểu ô nhiễm, ứng phó biến đổi khí hậu và thúc đẩy các mô hình công nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn. Từ đó, PGS.TS Nguyễn Thừa Lộc đã đề xuất một khung phân tích toàn diện, làm cơ sở cho việc xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá và hoạch định chính sách công nghiệp trong giai đoạn 2026-2045, phù hợp với bối cảnh chuyển đổi xanh và toàn cầu hóa.

TS. Hồ Công Hòa (Học viện Chính sách và Phát triển) mang đến một góc nhìn mới mẻ qua tham luận “Tổ chức không gian công nghiệp bền vững và gợi ý cho Việt Nam”. Nghiên cứu đã chỉ ra sự chuyển dịch tất yếu từ mô hình các khu công nghiệp truyền thống, dựa trên lợi thế chi phí, sang các mô hình hiện đại hơn như khu công nghiệp sinh thái, cụm liên kết ngành, nơi đề cao sự hợp tác, đổi mới sáng tạo và tích hợp hài hòa giữa công nghiệp - đô thị - xã hội - môi trường. TS. Hồ Công Hòa đã phân tích kinh nghiệm thành công của Hàn Quốc, Nhật Bản và các nước châu Âu trong việc quy hoạch đa tầng và phát triển công nghiệp theo lợi thế vùng. Từ đó, ông đưa ra những khuyến nghị quan trọng cho Việt Nam về việc nâng cao năng lực cạnh tranh công nghiệp thông qua quy hoạch không gian tích hợp, thúc đẩy các khu công nghiệp sinh thái để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh.

TS. Đặng Thị Kim Thoa (Đại học Kinh tế Quốc dân) trong bài tham luận “Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp quốc gia bền vững” đã đi sâu phân tích các yếu tố then chốt quyết định sự thành công của chiến lược công nghiệp hóa. Bài viết chỉ rõ, phát triển công nghiệp bền vững không chỉ phụ thuộc vào các yếu tố truyền thống như nguồn lực tự nhiên hay lao động giá rẻ, mà còn bị chi phối mạnh mẽ bởi các nhân tố như: Trình độ phát triển khoa học và công nghệ: Năng lực hấp thụ, làm chủ và sáng tạo công nghệ là động lực cốt lõi; Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế: Mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra thách thức về cạnh tranh và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế; Thị trường công nghiệp: Quy mô, cấu trúc và sức mua của thị trường trong và ngoài nước; Vai trò của Nhà nước: Nhà nước không chỉ quản lý mà còn giữ vai trò kiến tạo, định hướng, tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi và dẫn dắt quá trình chuyển đổi.

Với kinh nghiệm thực tiễn phong phú, TS. Vương Đình Thanh (Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn Phát triển Công nghiệp, Sở Công thương Hà Nội) đã chia sẻ những bài học quý báu về “Kinh nghiệm quốc tế về phát triển công nghiệp chủ lực, trọng điểm và bài học về phát triển bền vững nền công nghiệp Việt Nam”. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác định đúng các ngành công nghiệp chủ lực, có lợi thế cạnh tranh để tập trung nguồn lực đầu tư. Đồng thời, ông cũng chỉ ra rằng, để phát triển bền vững, Việt Nam cần chú trọng xây dựng các chính sách hỗ trợ đồng bộ, từ đào tạo nhân lực, khuyến khích R&D, đến phát triển công nghiệp phụ trợ và tạo dựng chuỗi cung ứng nội địa vững chắc.

Hội thảo Khoa học Quốc gia đã thành công tốt đẹp, để lại nhiều dấu ấn quan trọng. Các tham luận và ý kiến trao đổi không chỉ làm phong phú thêm cơ sở lý luận mà còn đưa ra nhiều giải pháp, khuyến nghị chính sách mang giá trị thực tiễn cao.

Thứ nhất, Hội thảo đã thống nhất nhận thức rằng phát triển công nghiệp bền vững là một yêu cầu cấp bách và là xu thế không thể đảo ngược. Quá trình này đòi hỏi một cách tiếp cận tổng thể, cân bằng và hài hòa giữa ba trụ cột kinh tế, xã hội và môi trường.

Thứ hai, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo được xác định là động lực chính và là chìa khóa để nâng cao năng lực cạnh tranh, hiện đại hóa nền công nghiệp. Đầu tư cho R&D, khuyến khích chuyển giao công nghệ và xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao là những nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ ba, vai trò “kiến tạo phát triển” của Nhà nước được đặc biệt nhấn mạnh. Nhà nước cần đi đầu trong việc xây dựng thể chế, chính sách đột phá, kiến tạo không gian phát triển thuận lợi cho doanh nghiệp, đồng thời định hướng và dẫn dắt quá trình chuyển đổi sang kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Sự thành công của Hội thảo một lần nữa khẳng định vai trò tiên phong của Đại học Kinh tế Quốc dân trong việc kết nối tri thức học thuật với thực tiễn phát triển đất nước, đóng góp tích cực vào quá trình hoạch định chính sách quốc gia. Những kết quả nghiên cứu từ hội thảo và Đề tài nghiên cứu sẽ là nguồn tài liệu tham khảo quý báu, cung cấp luận cứ khoa học vững chắc để Việt Nam tiếp tục hoàn thiện chiến lược, hướng tới mục tiêu xây dựng một nền công nghiệp quốc gia độc lập, tự chủ, hiện đại và bền vững vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Đức Dương