Đoàn chủ trì Hội thảo.

Sự kiện thu hút gần 250 đại biểu dự trực tiếp tại hội trường và kết nối trực tuyến tới 33 điểm cầu trên cả nước, trở thành diễn đàn khoa học quy mô lớn đầu tiên ở Việt Nam bàn sâu về phát triển kinh tế bạc trong bối cảnh già hóa dân số nhanh. Với hàng trăm tham luận và ý kiến phân tích, Hội thảo đặt nền móng quan trọng cho việc hình thành chiến lược quốc gia về kinh tế bạc - mô hình kinh tế đang nổi lên mạnh mẽ trên thế giới và hứa hẹn tạo ra động lực phát triển mới cho đất nước.

Nhận thức mới về kinh tế bạc trong bối cảnh già hóa dân số nhanh

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam Nguyễn Thanh Bình nhấn mạnh sự cấp thiết phải phát triển kinh tế bạc, coi đây là lời giải quan trọng cho bài toán già hóa dân số ở Việt Nam. Đồng thời cho biết, đây là lần đầu tiên một hội thảo khoa học toàn diện về kinh tế bạc được tổ chức, thể hiện quyết tâm của các cơ quan tham mưu chiến lược trong việc tìm kiếm mô hình phát triển bền vững dựa trên nguồn lực người cao tuổi – lực lượng đang gia tăng nhanh về quy mô và nhu cầu xã hội.

GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo.

Trên thế giới, kinh tế bạc đã trở thành ngành kinh tế đặc thù, hình thành hệ sinh thái sản phẩm, dịch vụ, công nghệ phù hợp với người cao tuổi. Tại Việt Nam, mặc dù Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương liên quan đến người cao tuổi, song đến nay vẫn chưa có một chính sách riêng, toàn diện về kinh tế bạc. Bài tham luận của Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thế Mạnh chỉ ra rằng khoảng trống này cần sớm được lấp đầy bằng nghiên cứu khoa học, kinh nghiệm quốc tế và các giải pháp thiết thực, bài bản hơn.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương nhấn mạnh vai trò đặc biệt của người cao tuổi trong lịch sử dân tộc. Theo đồng chí, Việt Nam đang đối mặt với “cơn bão già hóa dân số” mạnh mẽ nhất châu Á, dự báo đến năm 2030 có khoảng 18 triệu người cao tuổi, tương đương 20% dân số. Đây không chỉ là thách thức cho hệ thống an sinh xã hội mà còn mở ra cơ hội khai thông nguồn lực nội sinh, tận dụng trí tuệ, kinh nghiệm và bản lĩnh được tôi luyện của người cao tuổi.

TS Nguyễn Thanh Nghị, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương phát biểu kết luận Hội thảo.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng nêu rõ: phải thay đổi tư duy rằng người cao tuổi không phải là gánh nặng xã hội mà là nguồn lực chiến lược của đất nước. Từ nhận thức đó, đồng chí đề xuất ba định hướng trọng tâm: đổi mới tư duy về vai trò của người cao tuổi; cải tiến phương thức chăm sóc một cách toàn diện cả về thể chất và sức khỏe tinh thần; xây dựng định nghĩa mới về lực lượng lao động cao tuổi trong phát triển bền vững quốc gia. Những định hướng này được xem là trụ cột lý luận để phát triển kinh tế bạc trong thời gian tới.

Định hình hệ sinh thái kinh tế bạc: Từ lý luận, kinh nghiệm quốc tế đến yêu cầu thực tiễn Việt Nam

Ở phần đề dẫn, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản Hoàng Trung Dũng nhấn mạnh già hóa dân số là xu hướng tất yếu và Việt Nam đang tiến rất nhanh tới ngưỡng “dân số già”. Điều này đòi hỏi phải đổi mới cách thức quản lý, tổ chức phát triển kinh tế - xã hội. Theo đồng chí, “kinh tế bạc” là hướng tiếp cận mới mang tính đột phá, có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh đất nước đang thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế tri thức, kinh tế xanh và xã hội số.

TS Hoàng Trung Dũng đề nghị các đại biểu tập trung làm rõ ba nhóm nội dung lớn: cơ sở lý luận của kinh tế bạc; đánh giá thực tiễn hiện hành về thể chế, chính sách và mức độ sẵn sàng của doanh nghiệp, xã hội; kinh nghiệm quốc tế, rút ra bài học phù hợp với điều kiện Việt Nam. Đồng thời, đồng chí gợi mở hàng loạt vấn đề then chốt như: cải cách hệ thống an sinh – hưu trí; hoàn thiện chính sách việc làm cho lao động cao tuổi; phát triển công nghiệp và dịch vụ dành cho người cao tuổi; tháo gỡ điểm nghẽn để hỗ trợ doanh nghiệp; xây dựng hạ tầng, đô thị và công nghệ thân thiện; cùng với việc xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về người cao tuổi – nền tảng cho hoạch định chính sách và quản lý thống nhất.

Tại Hội thảo, nhiều tham luận đã đi sâu phân tích vai trò của người cao tuổi trong phát triển kinh tế - xã hội suốt 40 năm đổi mới, khẳng định đây là nhóm có giá trị đóng góp lớn cả về tri thức, kinh nghiệm và văn hóa. Các chuyên gia cũng chia sẻ bài học từ những quốc gia như Nhật Bản, Trung Quốc, Đức, Hàn Quốc - nơi kinh tế bạc đã hình thành những ngành công nghiệp trị giá hàng nghìn tỷ USD.

Đặc biệt, trong phần thảo luận, đồng chí Lê Minh Hoan, Phó Chủ tịch Quốc hội đã nêu quan điểm độc đáo: kinh tế bạc không chỉ là sản xuất thiết bị hay cung cấp dịch vụ cho người cao tuổi, mà chính người cao tuổi là chủ thể tạo ra những giá trị sản xuất và sáng tạo bền vững. Những nghệ nhân cao tuổi lưu giữ tinh hoa dân tộc trong từng sản phẩm thủ công mỹ nghệ là ví dụ điển hình cho “giá trị trầm tích và tôi luyện” mà ông gọi là nền tảng của kinh tế bạc Việt Nam.

Hướng tới Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế bạc giai đoạn 2025-2045

Kết luận Hội thảo, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị đánh giá cao 10 tham luận trình bày trực tiếp và 95 tham luận trong kỷ yếu, coi đây là nguồn tư liệu quý báu giúp hoàn thiện định hướng phát triển kinh tế bạc.

Đồng chí nhấn mạnh, Đảng và Nhà nước đã khẳng định vai trò của người cao tuổi qua nhiều văn kiện quan trọng như Nghị quyết số 21-NQ/TW (khóa XII), Luật Người cao tuổi, Chiến lược quốc gia về người cao tuổi đến 2035, tầm nhìn 2045. Tuy nhiên, trên thực tế kinh tế bạc vẫn “chưa phát triển tương xứng với tiềm năng”, chưa đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người cao tuổi và chưa trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội.

Trong bối cảnh đất nước đặt mục tiêu tăng trưởng trên 10% và theo đuổi các mô hình phát triển mới, tiến bộ, đồng chí Nguyễn Thanh Nghị khẳng định đây là thời điểm vàng để Việt Nam xây dựng hệ sinh thái kinh tế bạc. Trên cơ sở kết quả Hội thảo, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị nêu 5 nhóm định hướng lớn, đó là: đổi mới tư duy và phương thức chăm sóc người cao tuổi; xây dựng khung pháp lý và thể chế cho kinh tế bạc; khuyến khích mạnh mẽ đầu tư tư nhân và FDI; tăng cường hợp tác quốc tế; đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ và chuyển đổi số; đảm bảo phát triển kinh tế bạc gắn với mục tiêu an sinh xã hội, đặt con người làm trung tâm.

Đồng chí đề nghị các cơ quan phối hợp khẩn trương hoàn thiện “Đề án phát triển kinh tế bạc” trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét, tạo nền tảng để Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế bạc giai đoạn 2025-2045. Đây sẽ là văn kiện chiến lược giúp Việt Nam chủ động ứng phó với già hóa dân số, biến thách thức thành cơ hội, biến “già hóa dân số” thành “nguồn lực vàng” cho tăng trưởng bền vững.

Hội thảo thống nhất rằng phát triển "kinh tế bạc" là yêu cầu cấp thiết, nhất là ở các địa phương có tỷ lệ người cao tuổi cao và tin tưởng với tầm nhìn chiến lược, chính sách phù hợp và sự tham gia của Nhà nước - doanh nghiệp - xã hội, kinh tế bạc Việt Nam sẽ sớm trở thành trụ cột mới của nền kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng bao trùm, nhân văn và bền vững trong kỷ nguyên mới./.

Sơn Tùng